Xác minh thông tin hàng giả, hàng nhái nhanh chính xác

Bạn đã bao giờ mua một sản phẩm mà chỉ sau vài ngày sử dụng đã hỏng, chất lượng kém xa quảng cáo, hoặc thậm chí gây nguy hiểm cho sức khỏe? Đó có thể là hàng giả, hàng nhái – vấn nạn nhức nhối không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Trong thời đại thương mại điện tử bùng nổ, hàng giả, hàng nhái len lỏi vào từng ngõ ngách, từ mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thuốc men, quần áo đến thiết bị điện tử.

Không chỉ gây thiệt hại về kinh tế, hàng giả còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, uy tín doanh nghiệp và lòng tin của người tiêu dùng. Vậy làm thế nào để xác minh thông tin hàng giả, hàng nhái hiệu quả? Hãy cùng tôi khám phá toàn bộ quy trình, phương pháp và những yếu tố quan trọng nhất để bảo vệ bản thân, gia đình và thương hiệu của bạn!

Hàng giả – hàng nhái là gì?

Hàng giả là sản phẩm được làm nhái hoàn toàn so với hàng chính hãng, từ hình thức đến bao bì, nhưng không đảm bảo chất lượng hoặc nguồn gốc. Trong khi đó, hàng nhái thường không sao chép y hệt mà chỉ bắt chước kiểu dáng, tên gọi để gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Cả hai loại hàng này đều vi phạm pháp luật và gây thiệt hại nghiêm trọng cho người tiêu dùng lẫn nhà sản xuất.

Hàng nhái (hay còn gọi là hàng fake, hàng copy) thì không sao chép toàn bộ, nhưng bắt chước một phần như kiểu dáng, mẫu mã, tên thương hiệu… khiến người mua dễ nhầm lẫn với hàng thật. Mặc dù đôi khi hàng nhái có chất lượng tương đối, nhưng chúng vẫn không được cấp phép chính thức, không rõ ràng về xuất xứ, và vi phạm pháp luật về thương mại và bản quyền.

Cả hàng giả và hàng nhái đều tiềm ẩn nguy cơ lớn: gây ảnh hưởng sức khỏe người dùng, làm mất uy tín thương hiệu chính hãng và gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho thị trường.

 Tình trạng hàng giả – hàng nhái tại Việt Nam

Tình trạng hàng giả, hàng nhái tại Việt Nam đang diễn biến ngày càng phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế, quyền lợi người tiêu dùng và uy tín của các doanh nghiệp chân chính. Dưới đây là tổng quan về thực trạng này:

Các lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề

Hàng giả, hàng nhái xuất hiện tràn lan trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là:

• Thời trang và phụ kiện: Quần áo, giày dép, túi xách mang nhãn hiệu nổi tiếng bị làm giả tinh vi.
• Mỹ phẩm và thực phẩm chức năng: Sản phẩm không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, gây nguy hại cho sức khỏe người tiêu dùng.
• Thiết bị điện tử và linh kiện: Các sản phẩm điện tử giả mạo thương hiệu, không đảm bảo an toàn sử dụng.
  Thực phẩm và đồ uống: Hàng hóa không đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng gia tăng

• Lợi nhuận cao: Hàng giả mang lại lợi nhuận lớn cho các đối tượng sản xuất, kinh doanh bất hợp pháp, khiến họ bất chấp pháp luật.
• Thương mại điện tử phát triển nhanh chóng: Sự bùng nổ của mua sắm trực tuyến tạo điều kiện cho hàng giả, hàng nhái dễ dàng tiếp cận người tiêu dùng, đặc biệt qua các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok .
• Nhận thức của người tiêu dùng còn hạn chế: Một bộ phận người tiêu dùng chưa nhận thức đầy đủ về tác hại của hàng giả, thậm chí tiếp tay cho việc tiêu thụ hàng hóa không rõ nguồn gốc.
• Chế tài xử phạt chưa đủ mạnh: Mức xử phạt đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả còn thấp, chưa đủ sức răn đe, dẫn đến việc vi phạm tái diễn .

Hệ lụy nghiêm trọng

• Đối với người tiêu dùng: Sử dụng hàng giả có thể gây hại cho sức khỏe, mất tiền oan và giảm niềm tin vào thị trường.
• Đối với doanh nghiệp: Hàng giả làm mất uy tín thương hiệu, giảm doanh thu và ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững.
  Đối với nền kinh tế: Gây thất thu thuế, làm méo mó thị trường và cản trở sự phát triển của các doanh nghiệp chân chính.

Theo Tổng cục Quản lý thị trường, mỗi năm phát hiện hàng nghìn vụ việc liên quan đến hàng giả, làm thất thoát hàng tỷ đồng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín quốc gia.

Khi nào cần xác minh thông tin sản phẩm?

Xác minh thông tin sản phẩm là bước cần thiết để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh hàng giả – hàng nhái ngày càng tinh vi. Dưới đây là những trường hợp cụ thể bạn nên tiến hành xác minh:

Khi sản phẩm có dấu hiệu bất thường

Nếu bạn nhận thấy một hoặc nhiều điểm bất thường như:

• Giá bán thấp bất thường so với thị trường
• Màu sắc, thiết kế, logo, bao bì không giống sản phẩm chính hãng
• Không có tem chống giả hoặc mã QR không hợp lệ
  Thì rất có thể đó là hàng giả và cần xác minh ngay lập tức.

Khi mua hàng online hoặc qua trung gian

Các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội, và nhà bán hàng không chính thống có rủi ro cao về hàng giả. Nếu bạn không chắc chắn về nguồn gốc hoặc độ uy tín của người bán, hãy xác minh sản phẩm trước khi thanh toán.

Khi nhập khẩu, phân phối hàng hóa

Đối với doanh nghiệp:

• Trước khi ký hợp đồng phân phối, nên xác minh tính chính hãng của hàng hóa để tránh rủi ro về pháp lý và uy tín.
  Khi nhập hàng từ các đối tác nước ngoài hoặc không rõ nguồn gốc, việc xác minh sản phẩm là quy trình bắt buộc.

 Khi sản phẩm thuộc nhóm ảnh hưởng sức khỏe

Những mặt hàng như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thuốc, thiết bị y tế… nếu bị làm giả có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng. Vì vậy, bất kỳ nghi ngờ nào cũng cần kiểm tra kỹ lưỡng trước khi sử dụng.

 Khi doanh nghiệp bị giả mạo thương hiệu

Nếu bạn là chủ doanh nghiệp và phát hiện thị trường xuất hiện sản phẩm “giống hệt” sản phẩm mình đang cung cấp, bạn cần:

• Xác minh nguồn gốc sản phẩm đó
• Báo cáo cơ quan chức năng
• Cung cấp thông tin cảnh báo đến người tiêu dùng

Những dấu hiệu nhận biết hàng giả, hàng nhái

Việc nhận biết hàng giả, hàng nhái ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh hàng hóa bị làm giả ngày càng tinh vi. Tuy nhiên, nếu quan sát kỹ, bạn vẫn có thể phát hiện ra những dấu hiệu bất thường để tự bảo vệ mình:

Giá bán thấp bất thường

Đây là dấu hiệu dễ nhận biết nhất. Nếu một sản phẩm có thương hiệu được bán với giá thấp hơn 30 – 50% so với thị trường, bạn nên nghi ngờ về tính xác thực của sản phẩm. Nhiều người ham rẻ đã vô tình mua phải hàng kém chất lượng hoặc hàng giả.

 Bao bì thiếu chỉn chu, màu sắc nhòe, sai chính tả

Hàng giả thường không đầu tư vào bao bì như hàng chính hãng. Một số lỗi thường gặp:

• Logo in mờ, nhòe, không sắc nét
• Phông chữ khác với mẫu chính hãng
• Lỗi chính tả hoặc thông tin không rõ ràng
• Thiếu tem niêm phong, tem bảo hành, mã QR hoặc mã vạch

Mùi, chất liệu, hoặc thiết kế không đúng chuẩn

• Mỹ phẩm, thực phẩm chức năng giả có thể có mùi lạ, không tự nhiên hoặc gây kích ứng.
• Giày dép, túi xách, quần áo hàng nhái thường dùng chất liệu rẻ tiền, đường may lỏng lẻo, phụ kiện kém chất lượng.
• Thiết bị điện tử có thể thiếu một số tính năng hoặc có linh kiện lắp ráp sơ sài.

Không có hóa đơn, giấy tờ, thông tin bảo hành

Sản phẩm thật luôn đi kèm:

• Hóa đơn VAT
• Giấy chứng nhận chính hãng
• Thẻ bảo hành hoặc thông tin đăng ký điện tử

Hàng giả thường không có những giấy tờ này, hoặc thông tin được in sơ sài, dễ bong tróc.

Mã vạch/QR code không truy xuất được thông tin

Bạn có thể dùng các app quét mã như iCheck, Barcode Việt, QR Scanner… Nếu mã không ra kết quả, hoặc ra thông tin không trùng khớp, rất có thể đó là sản phẩm bị làm giả.

Các phương pháp xác minh hàng thật – giả hiện nay

Trước thực trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan trên thị trường, việc xác minh sản phẩm chính hãng trở nên cần thiết với cả người tiêu dùng và doanh nghiệp. Dưới đây là những phương pháp phổ biến, hiệu quả được sử dụng hiện nay:

Quét mã vạch (barcode) và mã QR

• Sử dụng ứng dụng quét mã như iCheck, Barcode Việt, QR Scanner…
• Giúp truy xuất nguồn gốc, thông tin nhà sản xuất, hạn sử dụng…
• Nếu mã không hợp lệ, không hiện thông tin hoặc bị trùng lặp, rất có thể là hàng giả.

 Lưu ý: Hàng giả hiện nay có thể in mã giả, nên đây là bước đầu tiên – không phải duy nhất.

Kiểm tra tem chống hàng giả – tem điện tử

• Tem thường có lớp phủ bạc, hình ảnh phản quang hoặc logo chìm.
• Một số hãng tích hợp mã OTP gửi qua tin nhắn SMS hoặc website xác thực.
• Ví dụ: Nhập mã vào website của nhà sản xuất hoặc gửi SMS đến đầu số của đơn vị xác minh.

So sánh với hình ảnh và thông tin từ website chính hãng

• Truy cập website chính thức để kiểm tra:
  • Mẫu mã, thiết kế, phông chữ, màu sắc
  • Kích thước sản phẩm, vị trí logo, chi tiết nhỏ
• Hàng giả thường có chi tiết lệch lạc, thiếu đồng bộ.

Sử dụng thiết bị kiểm định công nghệ cao

• Dành cho doanh nghiệp hoặc cơ quan chuyên môn:
  • Thiết bị quét tia UV, kiểm tra mực in bảo mật
  • Máy quang phổ, kiểm tra thành phần chất liệu
  • Thiết bị kiểm định linh kiện, hóa học, vật lý…

Lưu ý: Chi phí cao, nhưng cho kết quả chính xác gần như tuyệt đối.

Kiểm định tại các trung tâm chứng nhận uy tín

• Các tổ chức như Vinacontrol, Quatest 3, SGS Việt Nam, Bureau Veritas…
• Cung cấp dịch vụ xác minh nguồn gốc xuất xứ, kiểm tra tiêu chuẩn chất lượng.
• Được pháp luật công nhận, kết quả có giá trị pháp lý.

Nhận diện bằng kinh nghiệm thực tế

• Một số người tiêu dùng lâu năm hoặc nhân viên kiểm soát chất lượng có thể nhận biết bằng trực quan, cảm giác sản phẩm, tiếng kêu, độ nặng nhẹ…
• Dù không chính xác tuyệt đối, nhưng vẫn rất hữu ích ở giai đoạn đầu lọc sản phẩm.

Lưu ý khi tự kiểm tra hàng thật – giả

• Không nên đặt lòng tin quá nhiều vào quảng cáo
• Luôn kiểm tra mã sản phẩm và mã vạch
• Cảnh giác với mức giá “quá tốt để là thật”
• Chú ý đến tem, nhãn, bao bì và nơi sản xuất
• Ưu tiên mua hàng từ kênh chính thức hoặc đại lý uy tín
• Hạn chế mua hàng từ nguồn “xách tay không chứng từ”

Vai trò của cơ quan chức năng trong xác minh hàng giả, hàng nhái

Trong bối cảnh tình trạng hàng giả, hàng nhái ngày càng tinh vi và phổ biến tại Việt Nam, các cơ quan chức năng đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát, ngăn chặn và xử lý vi phạm. Không chỉ dừng lại ở công tác kiểm tra thị trường, họ còn thực hiện đồng bộ nhiều hoạt động chuyên sâu nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và doanh nghiệp chân chính.

 Kiểm tra, giám sát và xử lý hành vi vi phạm: 

Các lực lượng như Quản lý thị trường (QLTT), Công an kinh tế, Hải quan, Cục Sở hữu trí tuệ… có nhiệm vụ chủ lực trong:

• Phát hiện và xử lý hàng giả, hàng nhái thông qua các đợt kiểm tra định kỳ và đột xuất.
• Tịch thu, tiêu hủy hàng vi phạm và tiến hành xử phạt theo quy định pháp luật.
• Ngăn chặn hàng nhập lậu, hàng giả từ biên giới trước khi thâm nhập vào thị trường nội địa.

Xác minh và kiểm định hàng hóa vi phạm

Khi có nghi vấn hoặc đơn tố cáo, cơ quan chức năng có thể tiến hành:

• Giám định chất lượng sản phẩm tại các trung tâm kỹ thuật chuyên ngành (ví dụ: QUATEST, Vinacontrol…).
• Đối chiếu giấy tờ chứng minh nguồn gốc và hồ sơ nhập khẩu.
• Liên hệ với hãng sản xuất chính hãng để xác minh tem nhãn, số lô, mã sản phẩm.

Hướng dẫn và phổ biến pháp luật cho người dân, doanh nghiệp

Ngoài công tác xử lý, các cơ quan còn có vai trò:

• Tuyên truyền chính sách pháp luật về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, chống hàng giả.
• Tổ chức hội thảo, tập huấn nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp và người tiêu dùng về kỹ năng nhận biết sản phẩm chính hãng.
  Phối hợp với doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng trong việc xây dựng hệ thống xác minh, giám sát chất lượng.

Phối hợp quốc tế và áp dụng công nghệ mới

Để đối phó với tình trạng làm giả xuyên biên giới, các cơ quan chức năng Việt Nam cũng:

• Hợp tác với Interpol, cơ quan hải quan quốc tế và các hãng lớn toàn cầu nhằm truy vết đường đi của hàng giả.
• Ứng dụng công nghệ blockchain, truy xuất nguồn gốc, tem điện tử thông minh để tăng cường khả năng xác minh và giám sát.

Các câu hỏi thường gặp về xác minh hàng giả, hàng nhái

Việc xác minh hàng thật – giả không còn xa lạ, nhưng vẫn còn nhiều người tiêu dùng và doanh nghiệp băn khoăn trong quá trình kiểm tra sản phẩm. Dưới đây là những câu hỏi thường gặp giúp bạn hiểu rõ và xử lý tình huống tốt hơn:

Làm sao để phân biệt hàng thật, hàng giả chỉ qua mắt thường?

Bạn có thể kiểm tra bao bì, tem chống giả, mã vạch, logo, chất liệu sản phẩm. Tuy nhiên, với hàng giả tinh vi, nên kết hợp thêm quét mã xác thực, kiểm tra giấy tờ và mua tại đại lý uy tín.

Quét mã vạch, QR Code có đảm bảo phát hiện được hàng giả không?

Không hoàn toàn, vì mã vạch/QR Code cũng có thể bị làm giả. Hãy kết hợp nhiều phương pháp xác minh như kiểm tra tem chống giả, giấy tờ, giá bán và nguồn gốc sản phẩm.

Nếu phát hiện hàng giả, tôi nên làm gì?

Bạn nên thu thập bằng chứng (hóa đơn, hình ảnh), liên hệ nhà sản xuất, báo cho cơ quan chức năng (công an, quản lý thị trường) để được hỗ trợ xử lý.

Tem chống giả có thể bị làm giả không?

Có, nhưng các loại tem chống giả hiện đại tích hợp công nghệ QR Code, phủ cào, hologram, phát sáng UV… rất khó làm giả. Hãy kiểm tra kỹ tem và xác thực qua website/ứng dụng của nhà sản xuất.

Mua hàng online làm sao để tránh hàng giả?

Chỉ nên mua tại website chính hãng, sàn thương mại điện tử uy tín, kiểm tra kỹ thông tin người bán, yêu cầu hóa đơn, kiểm tra tem chống giả và mã xác thực khi nhận hàng.

Hàng giả, hàng nhái không chỉ là vấn đề của riêng ai mà là trách nhiệm của toàn xã hội. Mỗi người tiêu dùng thông thái, mỗi doanh nghiệp chủ động xác thực sản phẩm sẽ góp phần đẩy lùi vấn nạn này. Hãy kiểm tra kỹ trước khi mua, tố giác hàng giả khi phát hiện, và chia sẻ kiến thức này đến cộng đồng để cùng nhau xây dựng một thị trường minh bạch, an toàn!